Evenementen
Samenleven in Europa
Afgelopen week heb ik namens Stichting Nieuwe Helden en in samenwerking met Stichting BeeldBepalend het evenement Droomstad georganiseerd. De aanleiding hiervoor is de voorstelling De Man door Europa van Het Zuidelijk Toneel. Deze voorstelling is komende donderdag in de Synagoge te zien als een van de openingsacts van het inspiratiefestival Let’s Gro.
Op zoek naar een nieuwe generatie visionairs
Theatermaker Lucas de Man reisde afgelopen zomer door Europa en ging op zoek naar de nieuwe generatie visionairs. De gedachte hierachter is dat Europa zich, net als tijdens de Renaissance, weer in een overgangsperiode bevindt. Een kantelpunt in de geschiedenis wanneer steeds meer mensen inzien dat het ook anders en beter kan. In de Renaissance was één van die mensen de politicus, geestelijke en filosoof Thomas More. Met zijn boek Utopia leverde hij kritiek op de status quo, op de samenleving zoals deze was en hij bood een inzicht in hoe het anders zou kunnen. Niet dat de samenleving per se anders zou moeten zijn, More gaf hierop simpelweg een nieuw perspectief.
Een visionair is iemand die de wereld ziet zoals hij is, en die een idee heeft hoe het anders zou kunnen. Een moderne visionair is iemand die deze visies en ideeën ook in de praktijk uitvoert.
Kimberly Major (dramaturg bij De Man door Europa)
Simpelweg ‘leven’ is niet genoeg
Tijdens de reis die De Man door Europa maakte, ontdekte hij dat er opnieuw een generatie aan visionairs is opgestaan die misschien wel een nieuw kantelpunt in de geschiedenis zal opleveren. De 23 creators die hij sprak – kunstenaars, ondernemers, activisten en combinaties van de drie – gaven hem allemaal een nieuw inzicht in hoe het nu anders zou kunnen. Een van die creators, Simon Allemeersch, stelde: “Het gaat er niet om dat we een betere samenleving creëren, maar het gaat erom dat we een samenleving maken.” Je zou kunnen zeggen dat het (doorgeslagen) individualisme ervoor heeft gezorgd dat we eigenlijk niet meer samen leven. We leven simpelweg. Dat is niet genoeg.
Samenleven in Groningen
Ik ben zelf enorm geïnspireerd geraakt door wat ik ontdekte over deze voorstelling, door de mensen met wie De Man sprak en hun verhalen en ervaringen. Mijn idee was: als Europa barst van de visionairs, dan kan dat in Groningen niet anders zijn. Hebben wij als Groningers, een verrassend idee over hoe we anders kunnen samenleven?
Wat zou voor ons nou een ideale samenleving zijn?
Deze vraag stond centraal in het evenement Droomstad waarbij De Man door Europa als uitgangspunt werd genomen. Drie Groningse creators dachten samen met het publiek na over hoe de ideale samenleving eruit zou kunnen zien. Ronald Hünneman (docent kunstfilosofie aan de RUG) vertelde over More’s Utopia. Liesbeth van de Wetering (wijkambtenaar en socioloog) en Albert Westerhoff (beeldhouwer en street-art blogger) deelden hun visie op de ideale samenleving.
Van de Wetering meende dat de betutteling van de overheid ervoor heeft gezorgd dat de burger is verworden tot een veeleisende klant die niet meer weet hoe hij zelf verantwoordelijkheid moet nemen. Wat uit haar verhaal is op te maken, is dat burgers zelf weer die verantwoordelijkheden op zich moeten nemen en dat de overheid hen hierin ook moet vertrouwen. In plaats van dat volksvertegenwoordigers ons vertellen wat goed voor ons is, moet het volk zichzelf weer vertegenwoordigen. Beslissingen moeten niet meer top-down maar bottom-up genomen worden.
Westerhoff deelde met ons zijn visie op de wijze waarop de gemeente beter kan leren omgaan met het mooie en minder mooie geklieder van graffiti artists. Graffiti spuiten is illegaal, of het nu mooi of lelijk is. De kunstenaar heeft dus blijkbaar geen inspraak of zeggenschap over hoe de openbare ruimte eruit ziet. Dat sluit weer aan bij het verhaal van Van de Wetering: de betutteling door de overheid die schijnbaar beter weet hoe de stad waar wij allen wonen eruit moet zien dan deze (illegale) kunstenaars. Veel mensen denken: “Maar veel graffiti is toch ook gewoon lelijk, dat moeten we toch weghalen?” Een antwoord daarop zou kunnen zijn: inderdaad! Mooie pieces zouden volgens Westerhoff gefotografeerd, gearchiveerd en verkocht kunnen worden als poster. Het geld dat de gemeente hiermee opstrijkt, kan vervolgens weer worden gebruikt om graffitikunst te verwijderen. Het maken van een piece komt daarmee samen te vallen met het verwijderen ervan.
The enclosure of the commons
Maar hoe hangt dit precies samen met het grotere verhaal, het verhaal van al die Europese visionairs van nu en vroeger? Het verhaal van Thomas More? Dat zit hem in the enclosure of the commons: het afsluiten van gemeenschappelijke grond voor private doeleinden. Dat was een praktijk waar Thomas More zich in de zestiende eeuw al druk over maakte. Vandaag de dag bestaan er nagenoeg geen commons meer: vrijwel elk gebied is wel door een persoon of bedrijf geclaimd en voorzien van bordjes met ‘verboden voor onbevoegden’.
Toen ik een paar maanden geleden al wandelend door het prachtige Ierland trok merkte ik ook dat er bijna geen plek meer was om mijn tentje op te zetten zonder dat ik het risico liep van het land geschopt te worden door een boze boer of landeigenaar. The enclosure of the commons is een onderwerp dat ook in De Man door Europa veelvuldig aan bod komt.
Inmiddels zijn de eerste stappen gezet om over het thema na te denken: over hoe mensen samen zouden moeten leven. Om met de woorden van Allemeersch te spreken: de eerste stap is om een samenleving te maken.
De voorstelling De Man door Europa van Het Zuidelijk Toneel is op donderdag 19 november te zien in de Synagoge (Folkingestraat 60) en is onderdeel van het inspiratiefestival Let’s Gro. Toegang is Gratis!
Aanvang: 20:00
Illustratie Droomstad: Evelien Cambré
Scenefoto 1 – Rumke en De Man Door Europa – fotograaf Phile Deprez