Lucas Pieters Roodbaard: bescheiden kunstenaar, gevierd tuinarchitect

Het mooie Landgoed De Braak, de locatie van dansvoorstelling Bries, kent een rijke geschiedenis. De burgemeester van Groningen woonde ooit in het toenmalige landhuis. Deze kwam na een tijd in handen van de olieslager Abraham Hesselink die ook de buitenplaatsen Nijborg en Noordwijk bezat. Hesselink gaf opdracht aan Lucas Pieters Roodbaard om vorm te geven aan de buitenplaats die nu zo bekend staat om zijn romantische landschapsstijl.

Maar wie was de tuinarchitect L.P. Roodbaard eigenlijk?

Roodbaard werd als zoon van een hovenier in 1782 te Rolde geboren. Van zijn jeugd is er weinig te vinden in de archieven. Vanaf 1813 is er meer bekend: in dat jaar trouwde hij met Hillegien Deddes. Op de huwelijksakte moest ook het beroep van de bruidegom worden ingevuld. Hierdoor kan nu makkelijk worden nagegaan waarmee Roodbaard zijn brood verdiende. Roodbaard was net als zijn vader ‘hovenier’ en was waarschijnlijk door zijn eigen vader opgeleid. Een jaar na zijn huwelijk, toen zijn eerste dochter werd geboren, werkte hij als tapper. Bij de geboorte van zijn tweede dochter bleek hij te werken als ‘pourtraitschilder’, oftewel: hij schilderde portretten!

Nu Roodbaard de kneepjes van het hoveniersvak kende, trok hij meer naar de schilderkunst. Uit een Groningse krant uit 1810 blijkt dat Roodbaard op de toenmalige kunstacademie al in zijn vijfde jaar zat. Daar kreeg hij les van Gerardus Xaverius de San, een Vlaamse schilder die na het uitbreken van de Franse Revolutie naar het noorden was getrokken en in 1798 de eerste directeur werd van de academie.
 Roodbaard moet echter al eerder naar Groningen zijn gegaan, voordat hij aan de academie begon.

In de eerste jaren van de negentiende eeuw verschenen er veel advertenties in de Groningse courant waarin gevraagd werd naar hoveniers en tuinknechten. De kans is groot dat Roodbaard op één van deze advertenties heeft gereageerd. Hij kwam terecht bij de familie Van Gesseler die een buitenplaats bezat te Groningen om daar een tuin aan te leggen en te onderhouden.

Roodbaard volgde ook parttime gratis lessen aan de academie. 

Roodbaard staat vanaf 1816 tot 1822 bekend als portraiteur en kunstschilder. Behalve portretten bestond zijn oeuvre uit pasteltekeningen, o.a. van Bijbelse taferelen. Veel van Roodbaards werk is niet terug te vinden. Hieruit kan geconcludeerd worden dat hij als schilder niet echt succesvol was. Aan zijn werken die nog wel bekend zijn, is te zien dat de portretten die hij maakte nogal stijfjes waren en dat deze niet over dezelfde kwaliteit beschikten van de succesvolle schilders uit die tijd.

Ondertussen werkte Roodbaard ook nog steeds als hovenier. De familie Van Gesseler, waar Roodbaard voor werkte toen hij naar Groningen vertrok, was van adel. Deze familie kende hierdoor een groot netwerk van mensen, waaronder adellijke families uit Friesland. Hier kreeg Roodbaard zijn eerste opdracht als tuinarchitect en hij verhuisde naar Leeuwarden. Dat hij daarna enorm succesvol was, blijkt uit het feit dat hij veel buitenplaatsen mocht ontwerpen. Deze staan tot vandaag toe bekend als de mooiste tuinen van Noord-Nederland.

De Braak (1825)

Roodbaards stijl was beïnvloed door de Engelse romantische landschapsstijl die ontwikkeld was door de vernieuwende sociale denkbeelden uit de achttiende eeuw. De romantische schilderkunst die het gevoel van de mensen moest raken, had invloed op deze stijl. Daar waar zijn portretkunsten zwak waren, kon Roodbaard zijn kunstzinnigheid en creativiteit kwijt in zijn tuinontwerpen vol met slingerende paden, glooiende vijverranden, opgeheven heuvels en sierende bloemen en bomen.

De creaties van deze schilderende tuinarchitect zijn o.a. te bewonderen bij Landgoed De Braak, de Prinsentuin te Leeuwarden, het park rond Landgoed Ekenstein bij Appingedam en het Slochterbos bij de Fraeylemaborg.

Bronnen

Holwerda, J., ‘Roodbaards opleiding tot pourtraitschilder en enige speculaties’, CASCADE. Bulletin voor tuinhistorie 1 (2012) 57-61.
http://www.groenverleden.nl/documenten/RoodbaardsOpleidingEnSpeculaties-J.Holwerda-2012.pdf
Mulder-Radetzky, R., L.P. Roodbaard (1782 – 1851). Een tuinarchitect met schildersogen (Stichting Bonas 1999).
http://zoeken.nai.nl/CIS/persoon/4144
Van der Laan-Meijer, E. en Ottens, W., Roodbaards Rijkdom. Landschapsparken Noord Nederland 1800 – 1850. Friesland, Groningen en Drenthe (Stichting Bonas 2013).
http://www.roodbaardsrijkdom.nl
Portret in de RKD Explore kunsthistorische database:
http://rkd.nl/nl/explore/images/record?query=roodbaard&start=6
Een overzicht van Roodbaards werk:
http://www.roodbaardsrijkdom.nl/ms/roodbaard/typologien/park-lxl.html
De Braak:
http://www.noordpeil.nl/library/media/1-2701121201-424%2001%20404%20braak%20120119.pdf

Onderwerp Historie